Zdrowie

KOMENTARZ AUTORÓW ANALIZY

Naukowcy podkreślają, że główne problemy w żywieniu wynikają z niewłaściwych wyborów żywieniowych i spożycia zarówno w nadmiarze, jak i niedoborze różnych składników odżywczych tj.:

• SÓL - z badań Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ, do niedawna Instytut Żywności i Żywienia) przeprowadzonych w 2013 roku wynika, że w Polsce spożywa się średnio ok. 10,3 g soli dziennie. Cieszy, że jest to o prawie pięć gramów mniej niż 20 lat temu. Jednak wciąż jest to ponad dwukrotnie więcej niż wynika z zaleceń.
• CUKIER - Polacy spożywają aż 44,5 kg cukru rocznie (GUS, 2017). Cukier pochodzi zarówno z produktów gotowych, jak i cukru w innych postaciach.
• TŁUSZCZE NASYCONE - w Polsce średnie, aktualne spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych szacowane jest na około 13,5% zapotrzebowania kalorycznego.  Przekracza to górną granicę normy i powinno być zmniejszone między innymi przez odpowiedni dobór produktów spożywczych (dane IŻŻ).
• WAPŃ - niedobory wapnia w diecie dotyczą ponad 50% dzieci w Polsce (Ogólnopolskie badania żywieniowe na grupie dzieci w wieku 4 lat, 2005 r.) oraz ponad 70% dorosłych w Polsce (WOBASZ, 2005).

Z kolei niewłaściwe wybory żywieniowe to przede wszystkim:

• Nieregularne spożywanie posiłków;
• Zbyt małe spożycie pieczywa razowego, grubych kasz i suchych nasion roślin strączkowych;
• Małe spożycie warzyw i owoców, co prowadzi do niedoborów witamin i składników mineralnych;
• Zbyt małe spożycie produktów mlecznych, może nie zapewniać pokrycia zapotrzebowania na wapń;
• Zbyt duże spożycie tłuszczów zwierzęcych;
• Zbyt małe spożycie olejów roślinnych;
• Zbyt duże spożycie mięsa i wędlin;
• Zbyt małe spożycie ryb, szczególnie morskich;
• Zbyt duże spożycie soli kuchennej;
• Zbyt małe urozmaicenie potraw;
• Stosowanie tradycyjnych technologii przygotowania potraw z użyciem dużej ilości tłuszczu;
• Korzystanie z tzw. fast foodów;
• Brak zrozumienia dla ważności karmienia naturalnego niemowląt.

W 2019 roku media poświęciły dużo miejsca tej tematyce. Pisano m.in. o tym, jak dzięki zbilansowanej diecie można zminimalizować ryzyko m.in. otyłości, cukrzycy czy nowotworów. Co ważne – o prawidłowym żywieniu pisano nie tylko w kontekście profilaktyki, ale także leczenia.

Badanie instytutu Kantar pokazuje, że coraz więcej Polaków deklaruje, że odżywia się zdrowiej, niż kiedyś. Najwyższy odsetek takich deklaracji był wśród badanych żyjących w rodzinach z dziećmi i wyniósł aż 49%. W 2010 roku deklarowało tak 40% respondentów z tej grupy. To samo badanie pokazuje jednak, że świeże warzywa i owoce stanowią podstawę diety u zaledwie połowy Polaków (40-45% badanych, w zależności od grupy) i wskaźnik ten od dekady utrzymuje się na podobnym poziomie, a w niektórych grupach wręcz spada – np. u osób powyżej 60 r.ż. spadł z 50% do 45%.

Badanie instytutu Kantar pokazuje także, że Polacy lubią kupować niezdrowe jedzenie i wskaźnik ten na przestrzeni ostatniej dekady rośnie. 

W tej dziedzinie rekordzistami są osoby do 39 r.ż. bez dzieci – w 2019 roku 37% badanych zadeklarowało, że lubi kupować niezdrowe artykuły (w 2010 roku było to 28%). Dla porównania - taką samą deklarację składa tylko 22% osób po 60 r.ż. (w 2010 roku wskaźnik ten wynosił 14%). Co więcej - odsetek badanych deklarujących skłonność do zapłacenia więcej za zdrowe produkty od lat spada. W 2019 r. był najwyższy wśród rodzin z dziećmi i wynosił 47%, a najniższy w grupie osób po 60 r.ż. – wyniósł 44%.

Problem zbilansowanej diety i nawyków żywieniowych jest często podejmowany nie tylko w mediach (w analizowanym okresie fraza „zdrowe żywienie” pojawiła się w ponad 3000 publikacji). W 2019 roku i latach wcześniejszych poświęcono mu miejsce w wielu analizach i dokumentach, w tym w Narodowym Programie Zdrowia, w Mapach Potrzeb Zdrowotnych Ministerstwa Zdrowia, w European Food and Nutrition Action Plan 2015–2020 oraz Health at a Glance: Europe 2018. Edukację na temat prawidłowych nawyków żywieniowych w 2019 roku prowadziło też wiele instytucji (np. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej IŻŻ).