Dr hab. inż. Zbigniew Karaczun

Motywacja

Żywność. Pokarm, dieta, jedzenie, pożywienie, posiłek. Potrawa, danie, prowiant. Wałówka, wikt, jadło, strawa. Coś na ząb, małe co nieco… To tylko wybrane synonimy słowa żywność. Ich mnogość wskazuje, jak jest ona dla nas ważna – bezpieczeństwo żywnościowe należy do podstawowych potrzeb każdego człowieka. Choć dziś większość z nas, żyjących w krajach bogatej północy, zmaga się raczej z nadmiarem, a nie niedoborem żywności, czego efektem jest epidemia otyłości i ogromne marnotrawstwo jedzenia, to problem zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego jest niezwykle aktualny. Nie dotyczy on jednak wyłącznie kwestii fizycznego dostępu do pożywienia, czy bezpieczeństwa ekonomicznego – finansowej możliwości dostępu do pokarmu w odpowiedniej ilości i jakości, ale w coraz większym stopniu także innych zagadnień: wpływu procesu produkcji na środowisko przyrodnicze i klimat, wpływu diety na nasze zdrowie, samopoczucie i kondycję fizyczną, konsekwencji decyzji konsumenckich dla społeczności rolników.  

Niestety zazwyczaj zagadnienia te są rozważane indywidualnie, oddzielnie od pozostałych. Specjaliści od produkcji rolnej zastanawiają się jakie uprawy wprowadzać i jakie stosować odmiany oraz rasy hodowlane, aby w danych warunkach uzyskiwać duże plony. Ekonomiści prowadzą badania mające na celu zwiększenie dochodów rolniczych i zysku z produkcji. Lekarze i dietetycy tworzą diety, które mają korzystnie wpływać nasze zdrowie, a specjaliści od ochrony środowiska analizują wpływ współczesnych praktyk rolniczych i technologii produkcji żywności na zasoby naturalne, środowisko i klimat. W konsekwencji prowadzi to do sytuacji, w której rozwiązania proponowane i preferowane przez specjalistów z jednej dziedziny, mogą wywoływać negatywny wpływ na inny obszar.

Właśnie dlatego postanowiłem dołączyć do zespołu Interdyscyplinarnego Centrum Analiz i Współpracy Żywność dla Przyszłości. Bliska jest mi bowiem idea zebrania w jednym miejscu specjalistów z kilku dyscyplin, którzy współdziałają, prowadząc badania i analizy dotyczące produkcji żywności, diety i konsumpcji wspólnie, ale z różnych perspektyw. W moim przekonaniu umożliwi to całościowe, holistyczne spojrzenie na problem, a dzięki wspólnym debatom stworzenie rozwiązań optymalnych, zwiększających pewność długoterminowego, bezpiecznego rozwoju i dostępu do odpowiednej ilości dobrej jakości pożywienia.

Do współtworzenia tej organizacji przekonało mnie również to, że będzie ona platformą współpracy z różnymi grupami interesariuszy: politykami mającymi możliwość dokonywania niezbędnych zmian systemowych, rolnikami, producentami żywności, lekarzami i dietetykami czy prekursorami wyznaczającymi trendy w żywieniu i podejściu do jedzenia. Jestem przekonany, że bez tak szerokiej kooperacji, bez udziału konsumentów i interesariuszy, dyskusja o przyszłości żywności nie ma sensu.  

Na co dzień zajmuję się ochroną środowiska i klimatu, dlatego będę się starał, aby ta perspektywa była stale obecna w analizach i debatach przez nas prowadzonych. Jest to niezwykle ważne, bowiem rolnictwo, które jest źródłem składników niezbędnych do produkcji pożywienia, jest sektorem specyficznym: z jednej strony jego powodzenie w zdecydowanym stopniu zależy od czynników środowiskowych i klimatycznych (m.in.: długości okresu wegetacyjnego, ilości i rozkładu odpadów, jakości gleby, powietrza i wody itp.), z drugiej wywiera negatywny wpływ na te czynniki, co może ograniczać możliwość produkcji żywności w dłuższej perspektywie czasowej. Mam nadzieję, że działalność Interdyscyplinarnego Centrum Analiz i Współpracy Żywność dla Przyszłości pomoże w wypracowaniu takiego podejścia do bezpieczeństwa żywnościowego, które zapewni dostępność odpowiedniej ilość pożywienia wysokiej jakości, produkowanego w sposób bezpieczny dla zasobów przyrodniczych i zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju, a także  przyczyni się do edukacji konsumentów w zakresie zdrowego żywienia.