Premiera przewodnika „Rolnictwo regeneratywne” na spotkaniu Społecznego Paktu dla Rolnictwa

Z najnowszej publikacji Fundacji Grunt od Nowa, przygotowanej w partnerstwie z firmą Danone, wynika, że sposób, w jaki uprawiamy ziemię, wpływa nie tylko na plony, lecz także na zdrowie publiczne, gospodarkę i środowisko. Korzyści wynikające ze stosowania praktyk rolnictwa regeneratywnego dla każdego z tych trzech obszarów są bardzo konkretne. Autorzy wskazują, że produkty z gospodarstw regeneratywnych mogą być bardziej odżywcze, same uprawy tańsze i bardziej stabilne, a ich wpływ na środowisko dużo niższy. Dokument dowodzi, że odnowa gleby to inwestycja w zdrowie ludzi, środowisko i opłacalność polskiego rolnictwa.

Spotkanie Społecznego Paktu dla Rolnictwa odbyło się w Ministerstwie Klimatu i Środowiska w Warszawie, gdzie rozmawiano o stanie polskich upraw. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele administracji publicznej, organizacji pozarządowych, nauki i biznesu.

– Z perspektywy Ministerstwa niezwykle istotne jest, że dochodzi do takiej współpracy i wymiany wiedzy między różnymi środowiskami. To właśnie dzięki takim inicjatywom możemy wspólnie wypracowywać rozwiązania dla przyszłości polskiego rolnictwa – podkreśliła podczas spotkania Paula Hanasz, doradczyni Ministry Klimatu i Środowiska.

Kondycja polskiej gleby jest alarmująca. Aż 58% ziemi w Polsce ma odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny, a 77% terenów Wielkopolski jest narażonych na erozję wietrzną (wywiewanie gleby bogatej w próchnicę i wilgoć). W wielu regionach postępuje także degradacja biologiczna gleby – spada zawartość materii organicznej i mikroorganizmów odpowiedzialnych za jej żyzność. Do tego dochodzi problem niedoboru wody – w ostatnich latach Polska znalazła się w grupie krajów UE o najniższych zasobach wodnych na mieszkańca.

– Te czynniki nie tylko ograniczają plony, ale mają bezpośredni wpływ na wartość odżywczą żywności. Ziemia uboga w mikroorganizmy i minerały produkuje żywność o niższej zawartości witamin, mikroelementów i antyoksydantów. W efekcie w diecie Polaków pojawia się zjawisko tzw. „ukrytego głodu” – pozornego sytości przy jednoczesnym niedoborze składników kluczowych dla zdrowia – zaznacza Anna Danylczenko, Fundatorka Fundacji „Grunt od Nowa”. Szacuje się, że ponad 2 miliardy ludzi na świecie cierpi na niedobory mikroelementów, mimo wystarczającej ilości kalorii w diecie. W Europie choroby przewlekłe, takie jak choroby krążenia, związane z nieprawidłowym odżywianiem odpowiadają już za 32% wszystkich zgonów[1].

Rozwiązanie – regeneracja

Przewodnik przygotowany przez firmę Danone i fundację Grunt od Nowa przedstawia kluczowe informacje na temat rolnictwa regeneratywnego, w tym jego definicję. W publikacji zestawione są również trzy modele rolnictwa funkcjonujące obecnie w Polsce i Europie – rolnictwo konwencjonalne, ekologiczne oraz właśnie regeneratywne. Przedstawione są również korzyści płynące z ostatniego modelu, m.in. wyższa jakość płodów rolnych, korzyści ekonomiczne czy środowiskowe.  

Marchewka marchewce nierówna – różnice w składnikach odżywczych, czyli korzyści zdrowotne

Przewodnik przedstawia wymowny przykład: dwie marchewki wyglądające identycznie mogą różnić się znacząco pod względem wartości odżywczych. Warzywa uprawiane w glebie żyznej, bogatej w mikroorganizmy i próchnicę, mogą zawierać nawet do 20% więcej mikroelementów i antyoksydantów niż te z pól wyjałowionych intensywną orką i chemizacją. To dowód, że zdrowie człowieka zaczyna się w glebie, bo im bogatszy ekosystem pod powierzchnią ziemi, tym bardziej odżywcze są nasze posiłki. Coraz więcej konsumentów jest gotowych zapłacić więcej za lepszej jakości żywność, która powstaje w sposób przyjazny środowisku i ma wyższą wartość odżywczą.

Zdrowa gleba to zdrowa gospodarka – korzyści ekonomiczne i środowiskowe

Jak podkreśla Marek Sumiła, dyrektor zarządzający Danone – Rolnictwo regeneratywne to nie tylko powrót do  praktyk kiedyś stosowanych, ale też krok ku przyszłości, w której ziemia nie jest już tylko narzędziem produkcji, lecz żywym organizmem współtworzącym nasze zdrowie. Ten model łączy zysk ekonomiczny z odpowiedzialnością środowiskową. To inwestycja w zdrowie gleby, rolników i konsumentów – w przyszłość, która się opłaca.

Jednym z najmocniejszych wniosków płynących z publikacji jest to, że regeneracja gleby przynosi realne korzyści ekonomiczne i środowiskowe. Analizy pokazują, że gospodarstwa stosujące praktyki regeneratywne odnotowują m.in.:

• redukcję kosztów operacyjnych, dzięki mniejszemu zużyciu nawozów (nawet o 25%), paliwa (nawet o 40%) i środków ochrony roślin (nawet o 30%),
• stabilniejsze plony – straty podczas ekstremalnych zjawisk pogodowych są niższe nawet o 20–30%,
• lepszą retencję wody – gleby z roślinami okrywowymi mogą zatrzymać nawet o 50% więcej wody niż gleby konwencjonalne.

Rolnictwo regeneratywne w praktyce – historia z Gęsina

Jak pokazują wyniki badania, korzyści ekonomiczne rolnictwa regeneratywnego nie są teorią, lecz codziennością wielu polskich gospodarstw. Jednym z nich jest gospodarstwo Beaty i Ryszarda Krychowiaków z Gęsina w województwie kujawko-pomorskim, współpracujące z Danone. To rodzinne gospodarstwo mleczne obejmuje 150 hektarów i blisko 300 sztuk bydła, w tym 160 krów mlecznych.

– Przełomowym rokiem był rok 2019. W tym roku wystąpiła długotrwała susza w okresie wegetacji i w momencie zbioru naszych plonów zorientowałem się, że jest bardzo słabo, zarówno chodzi mi tu o ilość, jak i jakość plonu – wspomina Ryszard Krychowiak i zaznacza, że po kilku latach wdrażania praktyk regeneratywnych efekty były wyraźne: – To, co obserwujemy, to prawdziwe przywracanie życia w glebie. Po wielu latach intensywnych upraw i stosowania konwencjonalnych metod, gleba była coraz bardziej wyjałowiona. Teraz widzimy, jak stopniowo odzyskuje swoją strukturę, pulchność, a także bogactwo organizmów.

Dla rolników, ważnym argumentem za wprowadzeniem rolnictwa regeneratywnego jest również ekonomia.

 – W dzisiejszym rolnictwie największą szansą na poprawę sytuacji finansowej jest redukcja kosztów. Praktyki regeneratywne to oszczędność paliwa, nawozów, czasu pracy – to wszystko sprawia, że gospodarowanie staje się bardziej opłacalne. Ale jest też drugi aspekt – zmiana mentalności. Trzeba być gotowym na inne podejście do uprawy i zaakceptować, że nie wszystko będzie wyglądało jak dawniej. To duży krok, ale zdecydowanie wart podjęcia – mówi Ryszard Krychowiak.

Podobne przykłady pojawiają się również w gospodarstwach mlecznych współpracujących z Danone w ramach programu DAN-Agri, który finansuje m.in. audyty środowiskowe, analizę gleb, wsparcie w zarządzaniu stadem i inwestycje w biogazownie.

Społeczny Pakt dla Rolnictwa

Przewodnik „Rolnictwo regeneratywne” miało premierę podczas spotkania Społecznego Paktu dla Rolnictwa i Produkcji Żywnosci , którego celem jest integracja środowisk zaangażowanych w zrównoważony rozwój produkcji żywności w Polsce. Pakt, prowadzony przez Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki oraz Danone, stanowi platformę dialogu między rolnikami, ekspertami, firmami i decydentami, a jego zadaniem jest wypracowanie wspólnych rekomendacji dla decydentów. Do tej pory w pracach Paktu wzięło udział ponad 50 podmiotów. Grupy robocze utworzone w ramach Paktu opracowują m.in. rekomendacje dla rozwoju rolnictwa w Polsce. Wśród nich znalazły się m.in. propozycje stworzenia krajowego programu rozwoju rolnictwa regeneratywnego, systemu certyfikacji oraz instrumentów finansowych wspierających transformację gospodarstw.

[1] "Rolnictwo regeneratywne", Fundacja Grunt od Nowa